Türkiye’nin alanında öncü çalışmalarıyla görme engellilerin hayatlarına dokunan Rehber Köpekler Derneği (RKD)’nin Kurucu Başkanı Av. Nurdeniz Tuncer ile dernek çalışmalarını konuştuk. Bir yandan avukatlık bir yandan dernek başkanlığı ve bir yandan da özel hayatını yürüten Tuncer’e yoğun temposunda Türkiye’nin ilk rehber köpeği Kara eşlik ediyor. Yeni rehber köpekler yetiştirmek ve bu alana dikkat çekmek için çalışmalar yürüten RKD, son projeleri olan okul projesinden röportajımızda bahsetti.
1. Derneğin hikayesinin 10 yaşınıza kadar dayandığını öğrendiğimde oldukça şaşırdım. Ardından yurtdışındaki eğitim hayatınız ve İngiltere Büyükelçisi Richard Moore’un eşi Maggie Moore ile tanışmanız belli ki dernek kurulumunun mihenk taşlarından biri olmuş. Peki, bir avukat olarak, Rehber Köpekler Derneği (RKD) öncesinde aklınızda sivil toplumda yer alma fikri var mıydı yoksa hikaye RKD ile mi başladı?
Öncelikle tüm okurlarımıza merhaba. Gönüllülük benim ilkokuldan beri hayatımın bir parçası diyebilirim. Üniversite yıllarımda bu konuya daha fazla odaklandım ve sonrasında uluslararası bir iş hayatı içinde bu konuda daha aktif çalışmalara yöneldim ve birazcık daha görünür hale getirdim. Öncesinde gönüllülük sonra bir derneğin kurucu başkanlığı ve ardından da RKD geldi ve bu beni her zaman besleyen bir alan oldu. O yüzden bu tatlı bağımlılıktan kurtulmam mümkün değil. Beni mutlu ediyor, ruhumu besliyor, motivasyonumu arttırıyor, yaşam enerjimi güçlendiriyor. RKD öncesinde de kurucu başkanlıklarım ve STK üyeliklerim var. Bu deneyimlerin hepsi bugün RKD’deki faaliyetlerime katkı sağladı.
2. Türkiye’de bu alanı büyüterek, hatta alanı açarak, yaptığınız çalışmalarla Global Thinkers Forum tarafından “The Most Innovative Woman in 2020” seçildiniz. Gelecek dönem için nasıl çalışmalar planlıyorsunuz? Bir okul hedefiniz olduğunu biliyorum…
Mühim olan bu işin sürdürülebilirliğini sağlamaktır. O yüzden biz de bu çalışmalarımıza aralıksız olarak devam ediyoruz. Evet okul projemiz var ve yakın bir zamanda hayata geçirebilme çabası içindeyiz. Bunun yanı sıra farklı alanlarda dostlarımızın, köpeklerimizin çalışabileceği alanlar oluşturmayı planlıyoruz. Okulumuzun açılması rehber köpek eğitmen eğitiminin yaygınlaşmasına ve köpek bağışının artmasına büyük fayda sağlayacak. Bugüne kadarki faaliyetlerimizle kamuoyunda rehber köpekler konusunda farkındalığı sağlamaya hedefli bir strateji içinde olduk. Şimdi bu farkındalığın yanı sıra hizmetimizin yaygınlaşması hedefine kilitlendik. Bu yüzden hızlı bir şekilde okul projemizi hayata geçirmek için Avcılar Belediyesi ile işbirliğimizi sürdürüyoruz. Ülke çapında yerel yönetimlerle işbirliğimizin genişlemesi için de çalışmalarımız devam ediyor. Gelecekteki hedefimiz, bu alandaki faaliyetlerimizin ülkemize dünya çapında başarı getirmesine öncülük etmektir.
3. Geçtiğimiz günlerde rehber köpeklerinizden Shiva, kendisi gibi dünya tatlısı 7 yavru dünyaya getirmişti ve siz de bu yavrular için bir merhaba partisi düzenlemiştiniz. Yavruları şimdi nasıl bir süreç bekliyor? Bir köpeğin ‘rehber köpek’ olması için ne kadarlık bir süre gerekiyor?
Rehber köpek eğitiminin ilk aşaması rehber köpek olmaya yapı olarak daha uygun olan türlerden seçilen yavruların 6-8 haftalık erişkinliğe geldiklerinde gönüllü ailelere teslim edilmesiyle başlar. İkinci aşamada yavrular bir veya bir buçuk yıl gönüllü aileler ile kalırlar. Bu süreçte yavrular eğitimlerinin bir sonraki aşamasına hazır hale getirilirler. Yavruların aile yanında kaldıkları bu sürede eğitimlerinin bir parçası olan temel komutlar aileler tarafından yavrulara öğretilir. Rehber köpek eğitiminin son aşamasında ailelerden alınan köpekler özel eğitimli rehber köpek eğiticileri ile birlikte eğitilirler. Shiva’nın yavruları içinde aynı süreç izlenecek. Eğitimi başarıyla tamamlayan köpekler görme engelli bireylere verilmek üzere hazır hale gelirler. Gönüllü ailelerin yanında kaldığı sürece yavru köpeklerin tüm bakım, sağlık kontrolü ve beslenme ihtiyaçları dernek tarafından karşılanır.
4. Rehber köpek sayısı ve gelen talepler dengeli mi?
Dernek kapsamında şu anda aktif olarak çalışan 8 rehber köpek, 6 terapi köpeği ve eğitimde olan 7 köpek bulunuyor.
Türkiye’de 250 görme engelli vatandaş rehber köpek edinmek için listede bekliyor. Ancak rehber köpeklerin eğitim süreci uzun olduğundan, bu taleplere cevap vermek zaman alıyor.
5. Rehber köpekleri sahipleriyle eşleşmelerde dikkat ettiğiniz kriterler nelerdir? Her rehber köpek her insanla anlaşabiliyor mu?
Rehber köpek sahiplenebilmek için yüzde 90 oranında görme kaybının olma koşulu bulunuyor. Bunun ardından eğitimini tamamlamış rehber köpekler ile görme engelli birey kendisine en uygun olan köpekle eşleştiriliyor. Bir aylık eğitim dönemi sonunda birbirine uyum sağladıkları takdirde hayatlarına beraber devam ediyorlar. Rehber köpeğin tüm masrafları dernek tarafından karşılanıyor.
6. Bir de eğitimi devam eden köpeklere evlerini açan ‘bakıcı aile’ sisteminiz var. Bakıcı aile olmak isteyenler nasıl başvuru yapabilir?
Bakıcı aile adaylarının dikkat etmesi gereken en önemli noktalar: Tüm aile bireyleri yavruyla belli bir disiplin içinde pozitif yaklaşımla iletişim geliştirmelidir. Yavru gün içerisinde 3-4 saatten fazla yalnız bırakılmamalıdır. Kesinlikle balkon veya bahçede bakılamaz. Evin bir bireyi olarak görülmelidir ve ev içerisinde büyütülmelidir. Günde en az 3 kere düzenli gezinti saatleri olması gerekmektedir. Yavru ev içerisinde zihin geliştirici oyunlar dışında oyun oynamamalıdır; dışarıda ise top oynamaması önemlidir çünkü obsesif davranış geliştirebilir. Kendi maması dışında yemek verilmemelidir. 18 yaşın altındakiler bakıcı aile olamaz. Bakıcı ailelerin başka hayvanları var ise onların diğer köpekler ile sosyalleşmiş olmaları ve negatif tavırlar sergileyen hayvanlar olmamaları gerekmektedir.
7. RKD gün geçtikçe büyüyen, popülerleşen ve görme engellilerin sosyal hayatta yer almasında somut faydalar sunan bir dernek. Bir gönüllü ağınız var mı? Dernek çalışmalarına destek olmak isteyen kişiler nasıl gönüllü olabilirler, hangi çalışmalarda yer alabilirler?
Dernek olarak, rehber köpek adayları ve eğitmen adayları ile gönüllü bakıcı ailelerin, standartlarımıza uygun ölçüde artış göstermesi hedefiyle, resmi makamların da desteği ile eğitim kurumu boyutunda bir yapılanmanın ön hazırlıklarını hızla sürdürmekteyiz.
Dernek çalışmaları, öğrencilerden diplomatlara, iş insanlarından emeklilere kadar toplumun her kesimine hitap edebilecek projeler geliştirmeye imkan sağlıyor. Faaliyetler, kamu ve özel sektör kuruluşları ile birlikte farkındalık etkinlikleri, uluslararası platformlarda engelli hakları üzerine temsilcilik çalışmaları, gönüllü bakıcı aile eğitimleri gibi geniş bir yelpazeye yayılıyor.
Derneğin temel faaliyetlerinin başında rehber köpek adaylarının seçilmesi, gönüllü bakıcı aile ve eğitmen gözetiminde köpek eğitimi ve görme engelli ile rehber köpek eşleştirilme sürecinin takibi yer alıyor. Tüm bu süreçte çalışmaların her bölümünde gönüllü desteğine derneğin her zaman ihtiyacı var. Ofis çalışmalarında gönüllü olmaktan, sahadaki faaliyetlere kadar pek çok alanda gönüllülere kapımız her zaman açıktır.
