“Kadın ve toplumsal cinsiyet eşitliği konuları zaten hepimizin ağırlıklı gündemiydi. ‘SistersLab’ adı üzerinden paylaşımlar yapmaya başlamıştık ve sosyal medyada projelerimize yer veriyorduk. Orada anladık ki gelen sorulardaki cinsiyet dağılımda, erkek takipçilere oranla kadın takipçilerden temel bilgilere ihtiyacı gösteren sorular gelmekteydi.
En başından dediğimiz gibi ‘SistersLab’ hiç bir zaman hiyerarşik bir ortam olmayacak. Hakkımızı gözettiğimiz ve saygıyı kaybetmediğimiz, eşitlikçi bir ortamda, cinsiyete ya da cinsel yönelime dayanmayan bir katılımcılık ile hep beraber bu topluluğu büyütmeye devam ediyoruz. STEM alanlarında kadın istihdamına ilişkin her çalışma için yeni katılımcılarımızın da desteği ile büyüyerek devam edeceğiz.”
“Bu kadın işi değil!”, “Kız kısmı ne anlar” ve daha birçok kurumsal hayatın cinsiyetçi yaklaşımlarına hayır diyen, “hayır” demesine yardımcı olduğu kitlelere akademik ya da iş deneyimi desteği sağlayan bir dernek ile bu hafta keyifli bir sohbet gerçekleştirdik.
Derneği ve kurucu isimleri olan üç kız kardeşin hikayesini, mühendislik, teknoloji ve bilişim gibi ‘erkek egemen’ tabuların olduğu çalışma alanlarında kariyer hedefi olan kişiler ile birleştirmek adına güzel ve keyifli bir örnek SistersLab…
Toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin farklı bir alandan yine güçlü destekler sağlayan bir oluşumun, birliğin parçalarından biri, SistersLab Derneği kurucu üyelerinden Nihal Güngör ile derneğin tüm bu alanlardaki çalışmalarına dair konuştuk. Keyifli okumalar dileriz.
Zeynep Bircan: Öncelikle ben de yakın zamana kadar sosyal medya tasarım ekibinizin bir parçası olarak sizinle ortak keyifli faaliyetlerde yer aldım ve bu sebeple dernek konusunda oldukça firik sahibiyim.
Ama bugün sizi sıfırdan tanımak isteyenler için‘SistersLab’ kimdir? Kimlerden oluşur? Nasıl bir araya geldi?
Nihal Güngör: Burada kız kardeşlerimin adına hikayeyi anlatarak başlamak isterim. Benden bir yaş büyük ablam Hilal, ben ve 6 yaş küçük kız kardeşim Merve, SisterLab’in gerçek anlamda üç kurucusuyuz.
Evimizdeki “maker” laboratuvarından (MakerLab) filizlenen bir fikirdi. 2018 yılından itibaren daha görünür olmaya başlayan ve 29.01.2021 tarihinde resmi dernek statüsüne geçen hikayemizin kısaca başlangıcı bu şekildeydi.
Ablamın robotik kodlama ile ilgili işleri için evde kurduğu bir düzenekten ve üçümüzün kardeşliğinden, Moda sahilindeki keyifli bir günde ‘SistersLab’ adı doğdu. Hilal zaten yazılım sektöründeydi ve bugün de çalışmalarına devam ediyor. Uzun yıllar önce giyilebilir teknoloji üzerine yaptığı çalışmalar vardı, bu çalışmalar kardeşim Merve’nin de ilgisini çekti ve daha yakından ilgilenmeye başladı. Bugün bir yandan sosyoloji öğrenimini devam ettirirken, bir yandan da sivil toplum içinde aktif olarak yer alıyor.
Ben de mezun olur olmaz sivil toplum alanında çalışmaya başladım ve yaklaşık 6 yıl süren bir dönem oldu. Sonrasında yaklaşık 3 ay önce işimden ayrılıp tamamen derneğimiz SistersLab’ e odaklandım.
Uzun yıllardır kadın, feminizm, toplumsal cinsiyet eşitliği konuları zaten hepimizin ağırlıklı gündemindeydi. Böylece ‘SistersLab’ hesabı üzerinden paylaşımlar yapmaya başladık ve sosyal medyadan projelerimizi paylaştık. Bu paylaşımlara gelen tepkilerden ve sorulardan anladık ki cinsiyet dağılımda bir dengesizlik var. Erkek takipçilerden “Bu ürünü nereden alabilirim?”, kadın takipçilerden ise “Bu ürün nedir?” ya da “Ne ile ilgilidir?” gibi daha temel bilgilere ihtiyacı gösteren sorular geliyordu. Böylece buradaki ihtiyacı fark ettik ve kadınların da daha fazla teknoloji vb. yakın alanlarda yer almasını destekleyecek fikirlerin yer alacağı bir süreci tasarlamak için düşünmeye başladık.
Atölyeler ile üretimlerimizi, projelerimizi, daha önce hayatında bakır tel ya da elektrik devresi görmemiş kadınlara, kız çocuklarına kendi ışıklı projelerini yapmaları için alan açtık. Üniversitelerin mühendislik kulüpleri gibi ortak alanlar ile ağımız genişledi. Basit bir elektronik devre kurulumu atölyesi ile bilim teknoloji tarafını çalışmaya başladık. Üçümüzün güçlü olduğu alanlar ile ‘bilimde kadın’ kavramını birleştirdik.
Z.B.: SistersLab ismini ve bir bakıma fikrin gelişim sürecini öğrenmiş olduk ama ne kadar süredir ve tam olarak hangi alanlarda faaliyet gösteriyorsunuz? Daha detaylı öğrenmek isteriz.
SistersLab, STEM (Science – Technology – Engineering – Math) alanlarda çalışmalar yürüten, kadın görünürlüğü ve istihdamının artması adına çalışan bir sivil toplum kuruluşudur.
Çalışmalarımızı iki ana grupta anlatabilirim. Savunuculuk çalışmalarımız ve eğitim çalışmalarımız…
Savunuculuk ve aktivizm çalışmalarımızı ağırlıklı olarak sosyal medya kanallarımız aracılığıyla gerçekleştiriyoruz.
Nasıl mı? Yıl içindeki ‘Webinar’ ve röportajlar ile. Şu an seninle yaptığımız gibi!
Kendi yönetimimizde olan röportaj serimizi ‘İlham Veren Kadınlar’ ismi ile gerçekleştirdik. STEM alanında yer almak isteyen ya da yer alan ama belli bir aşamada destek ihtiyacı duyan, mentörlük arayan kişilere rehberlik etmeye çalışıyoruz.
‘Mesleğini Tanıt’ serimiz de bir diğer röportaj çalışmamız. Lise öğrencisi ve etki alanımızdaki takipçilere STEM alanında kadın istihdamı içinde yer alan isimler ile meslekler hakkında bilgilendirme amaçlı yayınlar sağlıyoruz. Üniversite bölümlerinin tanıtılması, avantajları, bursları ya da yurtiçi ve yurtdışı kim nasıl bir yol izlemiş diyerek, temel amacın meslek tanıtımı olduğu bir yayın serisi.
Blog sayfamız var. Aynı görünürlük ve savunuculuk çalışmalarına burada da devam ediyoruz. Bu blogdan yazıları okuyarak projelerini geliştiren ya da kendisinde yeni ufuklar açtığını ileten mesajlar alıyoruz. Bu röportajlar ile toplumsal cinsiyet eşitliği bloğu altında farklı yazılara da açık olduğumuzu ayrıca belirtmek isterim ve memnuniyetle yeni yazarlarımızı ve yazılarını bekliyoruz.
Şu an her ay 2 webinar ve 1 eğitim serisi gerçekleştirerek İstanbul Büyükşehir Belediyesi Veri Laboratuvarı ortaklığımız devam etmektedir.
Eğitimlerimiz ise önce tek seferlik olarak başladı. Daha sonra ‘bootcamp’ ve akademiler ile uzun süreli eğitimlere çevirdik. Tek seferlik tasarım ve giriş seviye eğitimleri, bir yandan uzun süreli projelerimiz ayrı olarak devam ediyor. Böylece STEM alanında yer almaya yönelik ayrı bir motivasyon alanı oluşturmayı hedefliyoruz.
Eğitim alanında 6. ayını tamamlayan Avrupa Birliği tarafından fonlanan ve Toplum Gönüllüleri Vakfı desteklenen bir projemiz devam etmekte: ‘Women in Tech’
Z.B.: Bu projeye ayrıca geleceğiz ama önce biraz daha ayrıntılı bilgi alalım. STEM alanı nedir? Kadınlar bu alanda nasıl ve ne gibi zorluklar ile karşılaşıyor?
N.G.: STEM (Science – Technology – Engineering – Math) yani bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarını tarif eder.
Bilgi teknolojileri sektöründe yönetici olarak çalışan bir kadın arkadaşımız erkek yoğun bir ortamda kendisine sürekli “abicim” hitabından rahatsız olmuş ve bunu dile getirmek zorunda kalmıştı. Daha sonra şirketin teknoloji ekibine toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi de düzenledik ve yaşadığımız olumsuz bir örnek, güzel bir çalışmaya dönmüş oldu.
Maaş eşitsizliği örneği de çok sık karşılaşılan ve bir noktada alışılan bir duruma dönüşüyor. ‘Eşit işe eşit maaş’ beklentisi hala karşılanmıyor. Kadın çalışan ile denk deneyim ve denk pozisyonda çalışan bir erkek, daha yüksek maaş alıyor.
Doğum izinleri ve doğum sonrası çalışmalar da ilk akla gelen zorluklardan birisi. Toplumun bireylerini yetiştirirken yaşanan zorlukları, iş yerinde anne olmanın, emzirme, çocuk sahibi olmanın verdiği sorumlulukları, iş sorumlulukları ile birlikte yürütülmesine yönelik ön yargılar ve annenin önceliğinin, sadece annelik görevinin dayatıldığı bakış açısına sahip işveren ya da yöneticiler ile çok çeşitli sorunlar yaşanmaya devam etmektedir.
Z.B.: Bazı firmalardan işe alımlarda son karar aşamasına kadar cinsiyetin bilmeden ilerlemesi gibi destekleyici çalışmalar duyuyoruz. Cinsiyet eşitliğini desteklemek adına önemli bir adım olarak düşünebiliriz değil mi?
N.G.: Elbette ve bunu duymak büyük mutluluk verici…
Z.B.: Peki önceki konumuza geri dönersek ‘Women in Tech Akademi’ nedir ve iştiraklerinize, hitap ettiğiniz kitleye ne sağlar?
N.G.: AB fonlu bir çalışma ve bu kapsamda 2 kişiyi istihdam ediyoruz. Tabi bu sayı programın ilerleyişine göre artabilir. Toplum Gönüllüleri Vakfı destekli olduğunu da söylemiştim.
‘Women in Tech’ projesi temelde bir kapasite geliştirme programıdır. NEET dediğimiz Ne eğitimde Ne İstihdamda yer almayan kadınların, teknoloji sektöründe istihdam edilmelerini hedefliyoruz. Beyanı kadın olan toplam 59 katılımcımız ile şu an projeye devam ediyoruz.
Temel hedef kitlemiz 20-28 yaş arası ve STEM alanında ilgi ve kadın beyanında bulunan, mühendislik mezunu ya da STEM alanına ilgili olan, İngilizce seviyesi orta ve orta üstü seviyedeki kişilerdi. Akademiyi başarı ile tamamlayan katılımcıların, anlaşmamız olan teknoloji firmalarında istihdam edilmesi ise temel hedefimizdir.
Anlaşma yaptığımız şirketler de kadın yazılımcı sayısını artırmayı hedefleyen, şirket içi cinsiyet dağılımına hassasiyetle yaklaşan firmalar. Bu yüzden kendilerine çok teşekkür etmek isterim. İlk etabı altıncı ay itibariyle bitirdik, şu an ikinci aşamasındayız ve raporlama sürecindeyiz.
Tüm süreç çevrim içi olduğu için Türkiye’nin her yerinden katılım mümkündür. İlk akademiye 500 kişi başvurdu ve 25 kadın ile ilk etabı tamamladık. Şu an ise 35 katılımcı ile 2. akademiye devam ediyoruz.
Z.B.: Kendi SistersLab gönüllülük dönemimden de tanık oldum ki çok çeşitli içerik çalışmalarınız var ve yeni fikirler ile güçlü bir yaratıcı gönüllü kadrosu daima destekçiniz. Bu içerikler hangi alanda ve hangi amaçla oluşturuluyor? Benzer alanda yeni görünürlük çalışmaları, içerik fikirleri var mı?
N.G.: Yeni fikirleri önce söylemek isterim. ‘Eşitlik dilde başlar’ öğretimizi daha fazla destekleyecek içeriklere ağırlık vermeye başlayacağız. Örneğin ‘mesleğin cinsiyeti yoktur’ ya da ‘kızlık değil bekarlık soyadı’ gibi mesajlar ile içerikler hazırlıyoruz.
Z.B.: STEM alanından bağımsız ‘toplumsal cinsiyet eşitliği’ bilinirliği, bilinçlendirmesi adına çalışmalarınız da var biliyorum. Daha ayrıntılı bilgi alabilir miyiz?
N.G.: Toplumsal cinsiyet eşitliğinde bilinirlik adına yürütülen eğitimler, kadın istihdamının ilgili alanlarda arttırılmasını sağlamak, savunuculuk ve aktivizm faaliyetleri, feminist okuma grubu olarak beş farklı ana grupta çalışmalarımızı sıralayabiliriz. Feminist okuma grubundan da bahsetmek isterim. İlk okumamızı yakın zamanda gerçekleştirdik. Hem okuyan hem de dinlemek isteyen kişilerin gelmesini bekleriz ancak özellikle not etmek isterim ki manipülasyon yaratmayacak bir ortam yaratarak bu calışmayı yürütmek istiyoruz.
Bir konu daha var. Başvurularda “other / cinsiyetimi belirtmek istemiyorum” alanı eklenmesine karşılık gördüğümüz destek ve SistersLab ekibimize dahil LGBTIQ+ katılımcı sayımızdaki artış ile bu alanda da her zaman farkındalığın sağlanmasına desteğimizi olacağını belirtmek isterim. Bu durum da bizi çok mutlu ediyor.
Z.B.: Tüm bu çalışmalar için iki önemli desteğe ihtiyaç var. İlki sizinle yürüyecek ve projelere omuz verecek isimler, bir diğeri de kaynak. Öncelikli olarak SistersLab bünyesinde ‘çalışan’ olarak adlandırabileceğimiz arkadaşlarımız var mı ve kaç kişiden oluşmaktadır?
N.G.: Sadece ‘Women in Tech’ projemiz kapsamında 65 gönüllü, toplamda 100 kişilik bir ekip ile çalışıyoruz. Büyük bir topluluğumuz var ve geniş gönüllü ağımız ile güzel bir ekip olarak ilerliyoruz. Sadece tek konuda ya da birden fazla alanda destek veren arkadaşlarımız var. Slack üzerinden iletişim sağlıyoruz, çalışmalarımızı yalnızca çevrimiçi olarak devam ettiriyoruz.
Z.B.: Son olarak finansal ihtiyaçlar için kaynak geliştirme adına hangi çalışmalar yapılmaktadır?
N.G.: Hibeler ve fonlar ile yürüttüğümüz projeler oluyor ve şirket partnerliklerimiz var. Bu şekilde çok daha sağlam adımlarla ve keyifli ilerlediğimiz çalışmalar yürütüyoruz. Bu zamana kadar çalıştığımız şirketler ile kurduğumuz güzel ortaklıklar arkadaşlıklara dönüştü bile, iletişimimizi devam ettiriyoruz.
Son olarak eklemek isterim ki en başından dediğimiz gibi SistersLab hiç bir zaman hiyerarşik bir ortam olmayacak. Hakkımızı gözettiğimiz ve saygıyı kaybetmediğimiz, eşitlikçi bir ortamda, cinsiyete ya da cinsel yönelime dayanmayan bir katılımcılık ile hep beraber bu topluluğu büyütmeye devam ediyoruz. STEM alanlarında kadın istihdamına ilişkin her çalışma için yeni katılımcılarımızın da desteği ile büyüyerek devam edeceğiz.
